Psychoterapia lub terapia mówiona (talk therapy), to zespół metod i technik psychologicznych opartych na pewnej koncepcji natury ludzkiej, psychopatologii i zdrowia psychicznego, których celem jest pomaganie pacjentowi w leczeniu zaburzeń psychicznych, trudności emocjonalnych oraz dokonanie zmian w zachowaniu.
Psychoterapia to bardzo szerokie pojęcie, które obecnie obejmuje setki różnych szkół, z których prawdopodobnie najlepiej znane i udokumentowane nurty to Psychoterapia Psychodynamiczna i Psychoterapia Poznawczo-Behawioralna.
Badania naukowe potwierdzają jej wysoką skuteczność. W niektórych z nich stwierdzono, że jej efekty są równie silne i trwalsze niż efekty farmakoterapii, a z kolei dla niektórych zaburzeń stanowi jedyną formę leczenia (np. zaburzenia osobowości, uzależnienia).
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r., Psychoterapia Psychodynamiczna, Poznawczo-Behawioralna i Systemowa zostały zakwalifikowane w poczet form oddziaływań psychoterapeutycznych z naukowo udowodnioną skutecznością.
Psychoterapia psychodynamiczna to rodzaj psychoterapii bazujący na dorobku psychoanalizy i współczesnej psychiatrii. Zakłada istnienie nieświadomości, co oznacza, że część naszego życia psychicznego dzieje się poza świadomością (dotyczy to pragnień, potrzeb, konfliktów wewnętrznych, wzorców zachowania i in.).
Ważnym elementem psychoterapii psychodynamicznej jest analiza relacji terapeutycznej ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska przeniesienia, tj. nieświadomego procesu, w którym pacjent kieruje do terapeuty i innych osób z otoczenia uczucia, oczekiwania i potrzeby, doświadczane przez niego w przeszłości wobec innych znaczących dla niego osób. Celem terapii psychodynamicznej jest dokonanie korzystnych zmian w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym.
Najlepszym sposobem, aby przekonać się czy psychoterapia jest Ci potrzebna, jest spotkanie z terapeutą na konsultacji psychologicznej lub z lekarzem psychiatrą.
Niemniej jednak, istnieją pewne wskaźniki sugerujące, że psychoterapia może być dla Ciebie przydatna i pomocna.
Niektóre z takich sytuacji to:
Kontrakt terapeutyczny jest umową pomiędzy pacjentem a terapeutą. Kontrakt to inaczej mówiąc ramy leczenia, które definiują relację pomiędzy pacjentem i terapeutą, zapewniając warunki niezbędne do eksploracji wewnętrznego świata pacjenta. Bez tych ram, proces terapeutyczny jest niemożliwy. Każdy kontrakt terapeutyczny może zawierać indywidualne elementy dostosowane do potrzeb danego pacjenta.
Kontrakt dotyczy podstawowych parametrów leczenia takich jak:
Kontrakt terapeutyczny ma ogromne znaczenie dla procesu terapeutycznego nie tylko ze względów formalnych, ale również dlatego, że stwarza pewną bezpieczną "przestrzeń" do rozwijania się dynamiki pacjenta. Umożliwia to pacjentowi wniesienie do przestrzeni analitycznej siebie; swoich mocnych stron, powodów do zadowolenia, ale również swoich konfliktów, cierpienia i niewiadomego. Ponadto kontrakt mobilizuje siły psychiczne pacjenta do rozwoju. Z kolei terapeucie kontrakt nadaje pewnego rodzaju kontekst, który pozwala mu dostrzegać i rozumieć różne zachowania jako przejawy psychicznej aktywności wynikającej z dynamiki pracy. Dlatego kontrakt terapeutyczny jest warunkiem sine qua non procesu terapeutycznego.
Kontrakt terapeutyczny jest ustalany wspólnie z pacjentem po uprzednim zakwalifikowaniu się na psychoterapię oraz po poprzedzających konsultacjach psychoterapeutycznych. Pacjent musi wyrazić zgodę na rozpoczęcie procesu psychoterapeutycznego, aby przejść do omawiania kontraktu.